Marzeniem wielu rodziców jest wychowanie dzieci, które będą przepełnione miłością, dobrocią i życzliwością. Czy rodzice mogą pielęgnować empatię u swoich dzieci? Czy jest to możliwe? Okazuje się, że psycholodzy znają takie sposoby, które mogą sprzyjać rozwojowi empatii u dzieci.
Czytanie i pisanie
Pierwszym sposobem, aby pielęgnować empatię, jest pielęgnowanie u dzieci umiejętności czytania i pisania. Jedna ze znanych amerykańskich psycholożek Michele Borba wręcz promuje tezę, że „Bramą do empatii jest umiejętność czytania i pisania”. W trakcie słuchania czytanych książek, a później prób samodzielnego czytania, dziecko poznaje mnogość uczuć, ich intensywność i konsekwencje. Są one ważną częścią opowieści, której słucha/czyta. Maluch jest więc zmuszany do wyobrażania sobie nastrojów i myśli bohaterów. Pisanie, zaś stanowi świadome utrwalenie poznanych uczuć i wymaga ich rozumnego dostrzeżenia i dokonania odpowiedniego wyboru do tekstu.
Media
Niewątpliwe dbałość o kontakt dzieci z książką jest szczególnie ważna w obecnych czasach, gdy maluchy od pierwszych chwil życia mają kontakt z bezduszną cyfryzacją życia. Gdy zamiast napisać mamie, że ją kocha wysyła emoji. To tak jakby tę miłość zamknąć w jednym naciśnięciu klawiatury.
Ale media można też wykorzystać do rozwoju empatii u najmłodszych. Taką techniką wykorzystującą obejrzany w telewizji program, jest wspólne omawianie występujących w nim postaci z akcentem na ich zachowania i ich wpływ na odczucia innych. Warto pociechę zapytać, które z występujących postaci były dobre a które złe, na czym np. polegała złośliwość bohaterki i jakie uczucia to wywołało w jej ofierze.
Drugim sposobem na rozwój empatii u dzieci jest wprowadzenie zasady, aby w kontaktach dzieci zawsze patrzyły na kolor oczu rozmówcy. Ta technika, nauczy je dostrzegać emocje innych. Dzięki temu, że będą potrafiły nawiązać lepszy kontakt z drugą osobą i będą umieć odpowiednio reagować na jej gesty.
Co odczuwasz
Innym ważnym działaniem jest uczenie dzieci rozpoznawania własnych emocji, czyli nazywanie własnego stanu psychicznego: „co odczuwasz?”. Zwracanie się do dziecka językiem bogatym w opisy jego uczyć, czyli np. „widzę że się niecierpliwisz”, „jesteś zawstydzony”. Zrozumienie i rozpoznawanie własnych uczuć jest początkiem do ich kontroli, a następnie rozumienia emocji innych osób.
Zabawa w rozpoznawanie uczuć
Umiejętność dostrzegania uczuć i wrażliwość na nie, świetnie rozwija u dzieci zabawa w rozpoznawanie uczuć innych osób. Dokładnie taka sama, jak nauka dzieci kolorów, tylko że zamiast pytać jakiego koloru pani ma sukienkę, należy zadać dziecku pytanie „Jak myślisz, czy ta Pani jest zadowolona czy smutna?”
Tę umiejętność można też rozwijać inną zabawą „zgadnij co czuję” czyli robić jakąś minę i pytać dziecko, jakie emocje ona wyraża. Te zabawy uczą dzieci wrażliwości na sygnały wypisane na twarzach ludzi.
Wolontariat
Kolejnym sposobem na wykształcenie u dziecka wrażliwości emocjonalnej jest promowanie aktów dobroci np. poprzez udział rodziny w wolontariatach, w akcjach dobroczynnych i komentowanie radości obdarowanych. Pochwała altruizmu dziecka świetnie stymuluje rozwój empatii, jak choćby docenienie tego, że pomógł młodszemu bratu zawiązać buta. Zgrabnie wyrażona pochwała, w której wpleciony jest element opisu uczyć brata silnie utrwali taką postawę dziecka.
Wzór do naśladowania
No i ostatnia chyba najważniejsza rada, to samemu dawanie dziecku dobrego przykładu. W początkowym okresie życia dziecka, jego najbliżsi są dla niego wzorcami. Dlatego oni sami muszą postępować przykładnie w respektowaniu uczuć innych, w tym także własnych dzieci. Akceptacja uczuć dziecka nie oznacza, poddawaniu się im, ale ich nazwaniu, zrozumieniu i wyjaśnieniu dlatego rodzic musi postąpić inaczej niż wola malucha. Ale to także przyznawanie się do błędu, szczególnie takiego, którego świadkiem było dziecko. Trzeba otwarcie powiedzieć „mam wrażenie, że ta Pani potrzebowała pomocy, źle się z tym czuję że jej nie pomogłem”.
Nawet w dzisiejszym zabieganym, cyfrowym i często bezdusznym świecie jest miejsce i konieczność bycia empatycznym. To, czy nasze dzieci będą silne wrażliwością na innych zależy od najbliższych i to na nich w pierwszej kolejności spoczywa obowiązek kształtowania empatii, a więc do dzieła. Czas pielęgnować empatię.
autor: Joanna Michalska
Informacje na tej stronie nie mają na celu zastąpienia diagnozy, leczenia lub fachowej porady. Nie należy podejmować żadnych działań ani unikać ich bez konsultacji z wykwalifikowanym specjalistą.